در دنیای امروز که فناوری‌های نوین با شتابی خیره‌کننده پیش می‌روند، برنامه‌نویسی به‌عنوان زبان جدید عصر دیجیتال شناخته می‌شود. کودکان به‌عنوان نسلی که از همان بدو تولد در محیط‌های دیجیتال غوطه‌ورند، با یادگیری کدنویسی این فرصت را می‌یابند که مصرف‌کنندگان فناوری نباشند و خالق آن شوند. با مشارکت در فعالیت‌های برنامه‌نویسی، کودکان مهارت‌های تفکر تحلیلی و حل مسئله را تمرین می‌کنند و ایده‌های خلاق خود را به پروژه‌های قابل لمس تبدیل می‌نمایند. به گفته بل گیتس، «یادگیری نوشتن برنامه ذهن شما را منعطف می‌کند و باعث می‌شود بهتر بیندیشید». با این اوصاف، آموزش برنامه‌نویسی از سنین پایین می‌تواند پایه‌ای قوی برای مهارت‌های آینده کودکان فراهم کند.

ضرورت آموزش برنامه‌نویسی به کودکان

در ادامه ضرورت آموزش برنامه نویسی به کودکان آورده شده است:

تحولات دنیای دیجیتال

در یک قرن گذشته نرم‌افزار و فناوری‌های دیجیتال همه‌جانبه شده‌اند؛ از تلفن همراه تا خودرو و زیرساخت‌های شهری. برنامه‌نویسی در این شرایط سواد جدیدی برای کودکان است. متخصصان آموزش می‌گویند که «مهارت کدنویسی به اندازه خواندن و ریاضیات اهمیت پیدا کرده است». یعنی همان‌طور که خواندن و حساب از مهارت‌های پایه‌اند، توانایی نوشتن کد نیز لازمه‌ی درک جهان پیرامون شده است.

از این رو بسیاری از کشورها در حال نوسازی برنامه درسی خود هستند تا مهارت‌های دیجیتال و محاسباتی را بگنجانند.

به عنوان مثال یونسکو تأکید می‌کند:

که آموزش باید مهارت‌های دیجیتال و سبز را در برنامه درسی بگنجاند تا نسل آینده قادر به شکل‌دهی تغییرات باشد.

بسیاری از پژوهش‌ها نیز نشان می‌دهند که سن مناسب کودکان برای برنامه نویسی معمولاً از حوالی ۶ تا ۷ سالگی آغاز می‌شود؛ زمانی که مهارت‌های پایه خواندن و نوشتن در حال شکل‌گیری است و کودک توانایی درک مفاهیم ساده منطقی را پیدا کرده است.

نیازهای آینده شغلی

تحولات اقتصادی و فناوری نشان می‌دهد مشاغل آینده نیازمند توانمندی‌های کدنویسی خواهند بود. گزارش جهانی می‌گوید تقریباً ۲۰ درصد مشاغل تا سال ۲۰۳۰ به‌دلیل اتوماسیون و هوش مصنوعی دچار تغییرات اساسی خواهند شد.

در این شرایط، کسب سواد برنامه‌نویسی به کودکان کمک می‌کند تا آماده بازار کار آینده باشند. مطالعات نشان می‌دهند کدنویسی در تقریباً هر حوزه شغلی اهمیت دارد و برای بسیاری از مشاغل، تبدیل به یک مهارت پایه‌ای خواهد شد.

به همین دلیل است که کشورهای پیشرفته مانند ژاپن آموزش کدنویسی را اجباری کرده‌اند. ژاپن از سال ۲۰۲۰ تدریس برنامه‌نویسی در مدارس ابتدایی را برای «رشد خلاقیت و ارتقای تفکر منطقی» کودکان الزامی نموده است. بدین ترتیب کودکان از همان سنین پایین برای چالش‌های بزرگ آینده آماده می‌شوند.

در همین راستا، بسیاری از سیستم‌های آموزشی در دنیا، استفاده از بهترین زبان های برنامه نویسی کودکان مانند Scratch، Python و Blockly را در دستور کار قرار داده‌اند؛ زبان‌هایی بصری یا ساده که کودک بتواند بدون پیچیدگی‌های فنی اولیه، مستقیماً با منطق برنامه‌نویسی آشنا شود.

توسعه مهارت‌های شناختی و ارتباطی

یادگیری برنامه‌نویسی موجب رشد مهارت‌های شناختی مانند حل مسئله و تفکر انتقادی می‌شود. از طریق کدنویسی، کودکان می‌آموزند چگونه مسائل پیچیده را به مراحل کوچک‌تر تقسیم کرده و با منطق آن‌ها را حل کنند.

در واقع فعالیت‌های برنامه‌نویسی همانند معماهای تعاملی، فرصت مناسب برای پرورش تفکر منطقی و تحلیل است. علاوه بر این، پروژه‌های گروهی برنامه‌نویسی مهارت‌های ارتباطی و کار تیمی کودکان را تقویت می‌کنند؛ متخصصان آموزش می‌گویند حل مسائل و همکاری در پروژه‌های کدنویسی مهارت «همکاری و ارتباط» را هم در کودکان شکوفا می‌کند.

به همین دلیل، والدین و مربیان باید در انتخاب بهترین کلاس برنامه نویسی کودکان دقت کافی داشته باشند؛ کلاسی که علاوه بر آموزش مفاهیم پایه، فضای خلاقانه، کار تیمی و پروژه‌محور را برای کودک فراهم کند.

پرورش نسل خلاق و مسئله‌محور

برنامه‌نویسی تفکر محاسباتی (Computational Thinking) را در کودکان پرورش می‌دهد. این نوع تفکر شامل مهارت‌هایی نظیر شناسایی الگوها، طراحی الگوریتم و حل خلاق مسئله است. به عبارت دیگر، کدنویسی کودکان را به چگونگی تفکر مهندسی هدایت می‌کند.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد یادگیری برنامه‌نویسی علاوه بر خود کد کردن، می‌تواند فرایند یادگیری در حوزه‌های دیگر را نیز تسهیل کند. در همین راستا مسئولان آموزشی نیز تأکید کرده‌اند که «مهارت‌هایی مانند تفکر الگوریتمی، تفکر سیستمی، تفکر خلاق و تفکر طراحی باید از دوران ابتدایی آغاز شوند».

بنابراین آموزش برنامه‌نویسی، کودکان را برای مواجهه با مسائل پیچیده به‌صورت خلاقانه و سیستماتیک آماده می‌سازد و آنها را به نسل مسئله‌محوری تبدیل می‌کند.